۱. تعریف استاندارد فنی و حرفه ای چیست؟
در دنیای آموزشهای مهارتی، استاندارد آموزشی به منزله نقشه راهی است که مشخص میکند یک کارآموز باید چه مهارتهایی را کسب کند تا به عنوان یک متخصص در سطح ملی و بینالمللی شناخته شود. سازمان آموزش فنی و حرفهای کشور برای حفظ کیفیت و یکپارچگی آموزشها، سیستم دقیق و کدگذاریشدهای را طراحی کرده است.
در این مطلب جامع، به بررسی انواع استانداردهای آموزشی، ساختار کدگذاری آنها و نحوه دسترسی به این اطلاعات میپردازیم.
۱. تعریف استاندارد فنی و حرفه ای چیست؟
استاندارد آموزشی، سندی است که حاوی مشخصات کامل یک حرفه یا شغل است. این سند شامل موارد زیر است:
-
شرح شغل: وظایفی که فرد باید بتواند انجام دهد.
-
دانش فنی: اطلاعات تئوری مورد نیاز.
-
مهارت عملی: توانایی انجام کار با ابزار و تجهیزات.
-
نگرش: رعایت اصول اخلاق حرفهای و ایمنی.
-
بودجهبندی زمانی: تعیین ساعت آموزش (تئوری و عملی).
۲. انواع استانداردهای سازمان فنی و حرفهای
استانداردها بر اساس ماهیت و هدف به چند دسته اصلی تقسیم میشوند:
الف) استاندارد آموزش شغل
این استاندارد برای یک حرفه کامل تدوین میشود. برای مثال «تعمیرکار اتومبیلهای سواری درجه ۲». فرد با گذراندن این دوره، تمامی مهارتهای لازم برای شروع آن شغل را کسب میکند.
ب) استاندارد آموزش شایستگی
شایستگی به معنای بخشی از یک شغل یا یک مهارت خاص است که میتواند به تنهایی آموخته شود. برای مثال، در شغل برقکاری، «نصب دوربینهای مداربسته» یک استاندارد شایستگی محسوب میشود. این استانداردها برای ارتقای دانش شاغلین بسیار مفیدند.
ج) استانداردهای نوین (ایران کد و ISCO)
سازمان فنی و حرفهای استانداردها را بر اساس طبقهبندی بینالمللی مشاغل (ISCO) تدوین میکند تا مدارک صادر شده در کشورهای دیگر (اعضای سازمان جهانی کار) قابل معادلسازی باشند.
۳. کد استاندارد فنی و حرفهای چیست؟
هر حرفه در سازمان فنی و حرفهای دارای یک کد شناسایی منحصربهفرد است. این کد در گذشته به صورت اعداد ساده بود، اما در سیستم جدید (پورتال جامع)، کدها ساختاری هوشمند پیدا کردهاند که به آن کد ملی مهارت میگویند.
ساختار کد ملی مهارت
این کد معمولاً شامل اطلاعات زیر در دل خود است:
-
کد گروه اصلی: (مثلاً گروه صنعت، خدمات، کشاورزی یا فرهنگ و هنر).
-
کد زیرگروه: (مثلاً مکانیک، برق، فناوری اطلاعات).
-
کد شناسایی شغل: عددی که مستقیماً به نام دوره اشاره دارد.
نکته: داشتن این کد برای استعلام مدرک در سایتهای بینالمللی و دارالترجمهها الزامی است.
۴. لیست گروههای اصلی و کدهای مرجع
در ادامه، برخی از پرطرفدارترین گروههای آموزشی و کدهای کلی آنها آورده شده است:
| نام گروه آموزشی | نمونه زیرگروه تخصصی | اهمیت بازار کار |
| فنآوری اطلاعات | برنامهنویسی، شبکه، امنیت | بسیار بالا (داخلی و خارجی) |
| برق و الکترونیک | PLC، برق ساختمان، تابلو برق | درآمد عالی و فنی |
| صنایع خودرو | مکانیک، برق خودرو، صافکاری | بازار کار تضمینی |
| بهداشت و ایمنی | HSE، کمکهای اولیه | الزامی برای شرکتهای صنعتی |
| مدیریت و صنایع | حسابداری، مدیریت پروژه | مناسب برای کارهای دفتری |
۵. نحوه یافتن و دانلود استانداردهای آموزشی
اگر میخواهید بدانید در یک دوره خاص دقیقاً چه چیزی تدریس میشود، باید سرفصل یا همان استاندارد آن را مطالعه کنید. مراحل دسترسی به شرح زیر است:
-
مراجعه به وبسایت rpc.irantvto.ir (مرکز طرح و برنامههای درسی).
-
در بخش جستجو، نام رشته یا کد استاندارد را وارد کنید.
-
فایل PDF استاندارد را دانلود کنید. در این فایل لیست تمام ابزارهای مورد نیاز و سرفصلهای آزمون کتبی و عملی ذکر شده است.
۶. مزایای استفاده از کد استاندارد برای کارجویان
-
شفافیت در یادگیری: شما دقیقاً میدانید که آموزشگاه موظف است چه مواردی را به شما آموزش دهد.
-
تسهیل در ترجمه رسمی: مترجمان رسمی با استفاده از کد استاندارد، معادل دقیق شغل شما را در زبان مقصد پیدا میکنند.
-
انطباق با رزومه: میتوانید در رزومه خود کد استاندارد را ذکر کنید تا حرفهایتر به نظر برسید.
۷. تفاوت کد استاندارد و کد شناسایی گواهینامه
اشتباه رایج بسیاری از افراد، جابجا گرفتن این دو کد است:
-
کد استاندارد: مربوط به «نوع رشته» است و برای همه کسانی که آن رشته را میخوانند یکسان است (مثل کد ملی یک کالا).
-
کد شناسایی گواهینامه: عددی ۲۰ رقمی و منحصربهفرد است که فقط متعلق به «شخص شما» و مدرک شماست.
نتیجهگیری
شناخت استانداردهای فنی و حرفهای و کدهای مربوط به آنها، به شما کمک میکند تا با دیدی بازتر وارد مسیر مهارتآموزی شوید. این استانداردها تضمین میکنند که آموزش شما در سراسر ایران یکپارچه بوده و در سطح بینالمللی نیز دارای ارزش و اعتبار علمی است.